Trong quan điểm của nhiều người, ăn chay được hiểu là chế độ ăn chỉ chú trọng vào rau, củ, trái cây và loại bỏ hoàn toàn các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật. So với chế độ dinh dưỡng kết hợp, chế độ ăn chay với các thực phẩm từ thực vật mang lại nhiều lợi ích.
Lợi ích và nhược điểm của chế độ ăn chay cho sức khỏe
Chế độ ăn chay dễ tiêu hóa hơn, không gây dị ứng, giảm nguy cơ bệnh gout và suy giảm trí tuệ. Chất béo từ thực vật không chứa cholesterol ngoại sinh, bảo vệ tim mạch. Nó cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất từ rau, trái cây và thảo dược, chống lão hóa, ngăn ung thư, và đảm bảo tiêu hóa tốt, phòng ung thư đại tràng, trực tràng, trĩ và giãn tĩnh mạch chi.
Tuy nhiên, ăn chay vẫn có nhược điểm. Thực phẩm thực vật thiếu acid amin cần thiết cho phát triển cơ thể, có acid béo no gây hại tim mạch, và chất phản dinh dưỡng trở ngại hấp thu sắt, đạm, iốt, canxi. Thiếu axit folic, sắt và vitamin B12 tăng nguy cơ thiếu máu. Kết hợp sữa và trứng để cân đối dinh dưỡng.
Cách cân đối và những lưu ý trong chế độ ăn chay
Trong ăn chay theo mùa, sử dụng kết hợp thực phẩm thực vật để tối ưu hóa sự hấp thu dưỡng chất. Khi nấu cơm hoặc cháo, thêm đậu, mè hoặc đậu phộng tăng cường chất đạm. Hạn chế kết hợp canxi và iodine (đậu hủ, mè, rong biển) với rau cải (cải bó xôi, cải thập tự, củ cải trắng, bông cải trắng).
Trong chế độ ăn chay, hạn chế nước cốt dừa và các món chay giàu muối cho người cao tuổi ,có nguy cơ mắc bệnh mạn tính. Hạn chế việc chiên xào trong dầu để giảm lượng chất béo, đặc biệt cho người cần giảm năng lượng, và chú ý đến việc chế biến thực phẩm thực vật để tránh mất vitamin B2, B3, B6, B9 và C.
Cân nhắc chế độ ăn chay liên tục
Trong chế độ ăn chay liên tục, ưu tiên các bữa chay đơn giản như canh rau, đậu hủ kho, chiên xào thực phẩm thực vật để bảo quản dưỡng chất tốt và tránh sinh ra các thành phần có hại. Tuy nhiên, với những người ăn chay kéo dài, việc giữ cân đối dinh dưỡng có thể đầy thách thức.
Bạn có thể thay thế bằng thực phẩm bổ sung hoặc thuốc khi thiếu vi chất không có trong thực vật. Nếu bạn trẻ và khỏe mạnh, cân nhắc ăn chay trong 1-2 ngày để đổi khẩu vị mà vẫn cân đối về dinh dưỡng. Tuy nhiên, nếu bạn ăn chay kéo dài hơn 1 tuần, hãy cân đối bữa ăn để duy trì sức khỏe tốt.
Chế độ ăn chay không liên tục (3 tháng/năm hoặc 1 tuần/tháng) có thể là lựa chọn dinh dưỡng bảo vệ sức khỏe và môi trường. Khi cân đối các thành phần dưỡng chất và lựa chọn thực phẩm thích hợp, chế độ này có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người mà không gặp nhiều nhược điểm.
Có thể bạn quan tâm
Xem các nội dung khác